Τι προβλέπεται για σχηματισμό κυβέρνησης

Σε διάστημα έντεκα ημερών, από την εκλογική αναμέτρησης της Κυριακής έως τις 17 Μαΐου που έχει οριστεί η σύγκληση της νέας Βουλής, θα κριθεί ο σχηματισμός της επόμενης κυβέρνησης.

Σε περίπτωση που κάποιο κόμμα εξασφαλίζει αυτοδύναμη κοινοβουλευτική πλειοψηφία 151 εδρών, τη Δευτέρα μετά τις εκλογές ο επικεφαλής του θα λάβει εντολή σχηματισμού κυβέρνησης από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Σε περίπτωση όμως μη επίτευξης αυτοδυναμίας, το Σύνταγμα προβλέπει τη διαδικασία των διερευνητικών εντολών στα τρία πρώτα κόμματα και με διαφορά τριών ημερών για κάθε διερευνητική εντολή.

Σύμφωνα με το Σύνταγμα (άρθρο 37), Πρωθυπουργός διορίζεται ο αρχηγός του κόμματος το οποίο διαθέτει στη Βουλή την απόλυτη πλειοψηφία των εδρών. Αν κανένα κόμμα δεν διαθέτει την απόλυτη πλειοψηφία, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας παρέχει στον αρχηγό του κόμματος που διαθέτει τη σχετική πλειοψηφία διερευνητική εντολή για να διακριβωθεί η δυνατότητα σχηματισμού Κυβέρνησης που να απολαμβάνει την εμπιστοσύνη της Βουλής.

Αν δεν διαπιστωθεί αυτή η δυνατότητα, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας παρέχει διερευνητική εντολή στον αρχηγό του δεύτερου σε κοινοβουλευτική δύναμη κόμματος και εάν δεν τελεσφορήσει και αυτή, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δίνει διερευνητική εντολή στον αρχηγού του τρίτου σε κοινοβουλευτική δύναμη κόμματος. Κάθε διερευνητική εντολή ισχύει για τρεις ημέρες.

Αν οι διερευνητικές εντολές δεν τελεσφορήσουν, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας καλεί τους αρχηγούς των κομμάτων σε σύσκεψη και αν επιβεβαιωθεί η αδυναμία σχηματισμού Κυβέρνησης που να έχει την εμπιστοσύνη της Βουλής, επιδιώκει το σχηματισμό Κυβέρνησης από όλα τα κόμματα της Βουλής για τη διενέργεια εκλογών και σε περίπτωση αποτυχίας αναθέτει στον Πρόεδρο του Συμβουλίου της Επικρατείας ή του Αρείου Πάγου ή του Ελεγκτικού Συνεδρίου το σχηματισμό κυβέρνησης, όσο το δυνατό ευρύτερης αποδοχής, για να διενεργήσει εκλογές και διαλύει τη Βουλή.

Τι προβλέπεται για τη ψήφο ανοχής

Όπως ανέφερε ο καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, Γ. Σωτηρέλη, σε δηλώσεις του στο Βήμα της Κυριακής, για να δοθεί εντολή σχηματισμού κυβέρνησης πρέπει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας να πειστεί ότι πέραν του πρώτου κόμματος και ορισμένα άλλα κόμματα ή συγκεκριμένος αριθμός βουλευτών θα παράσχουν ψήφο εμπιστοσύνης.

Ωστόσο, όπως εξηγεί, «αόριστες διαβεβαιώσεις δεν αρκούν. Απαιτείται να προηγηθούν γραπτές ή προφορικές δημόσιες δηλώσεις τους ότι όντως θα παρασχεθεί είτε ψήφος εμπιστοσύνης είτε ψήφος ανοχής. Στο σημείο αυτό πρέπει να διευκρινισθεί ότι κατά το άρθρο 84, παρ. 6 του Συντάγματος, για να λάβει ψήφο εμπιστοσύνης μια κυβέρνηση αρκεί η πλειοψηφία των παρόντων, η οποία όμως δεν πρέπει να είναι μικρότερη από τα 2/5 (δηλαδή 120 βουλευτές). Σύμφωνα λοιπόν με τη διάταξη αυτή, αν οι παρόντες είναι 280 και όχι 300, η απαιτούμενη πλειοψηφία είναι 141, ενώ αν οι παρόντες είναι 200 η απαιτούμενη πλειοψηφία είναι 120 (και όχι 101). Με βάση αυτά τα δεδομένα», συνεχίζει, «ένα κόμμα μπορεί να ανακοινώσει εκ των προτέρων ότι οι βουλευτές του θα απόσχουν από την ψηφοφορία για την παροχή ψήφου εμπιστοσύνης, δηλαδή αντί να δώσει ψήφο εμπιστοσύνης προς την κυβέρνηση ενός άλλου κόμματος να επιλέξει την ψήφο ανοχής. Μια τέτοια δήλωση σημαίνει αυτόματα ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας οφείλει να δώσει πλέον εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στο πρώτο κόμμα, αν αυτό διαθέτει την πλειοψηφία των παρόντων που δεν είναι μικρότερη από 120 (αν, π.χ., το πρώτο κόμμα έχει 125 έδρες και το κόμμα που θα δηλώσει αποχή από την ψηφοφορία για παροχή ψήφου εμπιστοσύνης 80 έδρες)».

Ανεξάρτητα από τη δυνατότητα σχηματισμού κυβέρνησης, την 17η Μαΐου 2012 θα πρέπει να συγκληθεί η Βουλή που θα προκύψει μετά τις εκλογές της 6ης Μαΐου, όπως ορίζει το Προεδρικό Διάταγμα για τη διάλυση της Βουλής, την προκήρυξη εκλογών και τη σύγκληση της νέας Βουλής που υπογράφηκε από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κάρολο Παπούλια και θυροκολλήθηκε στις 11 Απριλίου 2012. Αμέσως μόλις κηρυχθεί η έναρξη των εργασιών της πρώτης συνεδρίασης της Βουλής, ο προσωρινός Πρόεδρος, ανακοινώνει στη Βουλή τον κατάλογο των βουλευτών που ανακηρύχθηκαν σύμφωνα με το νόμο και τους καλεί να δώσουν το νενομισμένο όρκο (άρθρο 3 του Κανονισμού της Βουλής).

tsantiri